ĐỆ TỬ QUY GIẢNG GIẢI
CON ĐƯỜNG ĐẠT ĐẾN NHÂN SINH HẠNH PHÚC
TẬP 2
Chúng ta phải có năng lực phán đoán chính xác thì mới có thể chọn lựa đúng được. Một người vừa mới sinh ra có thể có năng lực phán đoán ngay không? Cần phải thông qua học tập thì người đó mới có thể hình thành năng lực phán đoán, mới có thể chọn lựa đúng. Năng lực phán đoán này còn tùy thuộc vào lý trí và trí tuệ thì mới có thể phán đoán đúng được. Nếu như không có trí tuệ, không có lý trí, thì có khả năng là sẽ làm việc theo cảm tính. Tục ngữ có câu: “Hối hận không kịp”. Hối hận đều là sự ân hận về sau vì đã đưa ra chọn lựa sai, đưa ra phán đoán sai. Vì vậy, khi nào một người cần phải có lý trí? Lý trí phải học bao lâu? “Sống đến già, học đến già”. Thế nhưng chúng ta cần phải xây dựng lý trí càng sớm càng tốt, thì cuộc đời mới có thể có những chọn lựa quan trọng đúng đắn.
Xin hỏi: Từ đâu mà học được lý trí? Hiện tại có nhiều người đọc rất nhiều sách, họ có lý trí hay không? Hiện nay có một loại bệnh gọi là “chứng trầm cảm”. Rất nhiều người bệnh trầm cảm cũng xem không ít sách, nhưng càng xem thì càng thế nào? Ồ! Sao các vị đều biết hết vậy? Do đó trong thời đại này, ngay đến chọn sách cũng phải có sức phán đoán. Hiện nay tri thức bùng nổ, rất nhiều trẻ nhỏ xem sách không đúng, có đứa trẻ mới năm – sáu tuổi đã xem sách tâm lý học. Lẽ ra em nên nói với mẹ rằng: “Mẹ ơi! Con muốn có một em trai”, nhưng sau khi xem sách tâm lý xong, em lập tức nói với mẹ rằng: “Mẹ không thể sinh em trai, bởi vì nếu như mẹ sinh em rồi thì mẹ sẽ không còn thương con nữa”.
Đọc sách có tốt hay không? Hôm nay quý vị ra ngoài không thể nói: “Thầy Thái nói đọc sách là không tốt!”. Phải nói cho hết lời: Đọc đúng sách thì mới tốt, đọc không đúng sách thì là ô nhiễm. Các vị bằng hữu! Một ly nước trong, bỏ vào một giọt mực chỉ mất thời gian một giây, nhưng xin hỏi: Quý vị phải cần bao nhiêu giây thì mới có thể hồi phục được nước trở lại trạng thái trong sạch như ban đầu? Có thể gấp mười lần, trăm lần. Cũng như vậy, tư tưởng của trẻ nhỏ nếu như bị ô nhiễm, chúng ta phải tốn rất nhiều thời gian để thanh lọc nó.
Tôi thường hay nói chuyện với các đồng nghiệp, những đồng nghiệp đó nói: “Những tiết mục tổng hợp thật khiến cười vỡ bụng, cười đến nỗi lăn ra trên đất”. Tôi liền nói với họ: “Bạn thấy những người dẫn chương trình đó đang bới móc việc riêng của người khác, đem người khác ra làm trò cười, bạn cảm thấy họ làm vậy có đúng không?”. Họ nói: “Đương nhiên là không đúng”. “Vậy mà bạn lại cảm thấy rất buồn cười!”. Khi quý vị ở đó cười thì con cái ở bên cạnh cũng cười theo. Chúng có biết được là đúng hay sai không? Chúng cảm thấy cha của mình rất thích thú, làm như vậy là đúng. Cho nên trẻ nhỏ vô tình đã bị ảnh hưởng bởi những điều mắt thấy tai nghe, rồi nói lời khinh mạn với người khác, ngôn ngữ khi nói chuyện với người khác sẽ có khuynh hướng chiếm lợi, sẽ tùy tiện nói đùa. Khi quý vị phát hiện ra chúng nói chuyện không có chừng mực, muốn kéo chúng trở lại thì sẽ rất mệt.
Truyền hình là vậy, nội dung trong sách vở cũng như vậy. Gần đây có quyển sách bán rất chạy tên là “Cha Giàu Cha Nghèo”, chắc có người cũng đã xem qua. Có một phụ huynh sau khi xem xong rất vui mừng, chạy đến nói với tôi: “Thầy Thái ơi! Quyển sách này thật có hiệu quả! Nó có thể làm cho đứa con gái lười biếng của tôi trong nháy mắt biến thành đứa con gái siêng năng rồi”. Thuốc đặc trị này có hiệu quả không? Thật có hiệu quả. Cô nói với con gái cô: “Con gái ơi! Giúp mẹ lau nhà thì mẹ cho con hai đồng, giúp mẹ phơi quần áo thì mẹ cho con hai đồng, giúp mẹ rửa chén thì mẹ cho con ba đồng”. Con gái cô vốn dĩ rất lười biếng, đột nhiên biến thành người rất có tinh thần gần như không biết sợ khó khăn là gì, bắt đầu làm việc.
Vậy có hiệu quả thật hay không? Quý vị thấy thuốc đặc trị đều có hiệu quả. Quý vị bị cảm lạnh chảy nước mũi, vừa chích thuốc, uống thuốc vào thì năm đến mười phút sau liền thấy hiệu quả. Nhưng có hiệu quả thật không? Người hiện đại chúng ta đều rất thích thuốc đặc trị, cho nên có rất nhiều người bị một số kẻ giả thần, giả quỷ lừa gạt. Quan hệ vợ chồng họ không được tốt đã mười năm, hai mươi năm rồi, kết quả người này nói với họ: “Anh phải mau đốt giấy tiền vàng bạc, làm một số động tác nào đó, bảo đảm vợ chồng anh lập tức thay đổi tốt”. Ai cũng đều muốn uống thuốc đặc trị, nhưng không hề nghĩ rằng “băng đã đóng ba thước” rồi. Như vậy có lý trí không?
Vị phụ huynh này sau một – hai tuần lại đến tìm tôi, nét mặt của cô thật khó coi. Cô nói: “Thầy Thái ơi! Đã xảy ra vấn đề rồi!”. Tôi liền hỏi cô: “Vấn đề gì?”. Cô nói: “Hôm nay tôi nói với con gái tôi: Con gái ơi, hôm nay mẹ rất mệt, con giúp mẹ đem quần áo đã giặt xong đi phơi, mẹ sẽ cho con hai đồng. Con gái nói với tôi rằng: Hôm nay con cũng rất mệt, con không muốn kiếm tiền nữa!”. Cô đột nhiên liền nghĩ đến, loại thuốc đặc trị này đã lộ ra tác dụng phụ rồi.
Các vị phụ huynh, gia đình có phải là nơi để nói đến lợi ích không? Không phải! Quý vị đã đem chủ nghĩa công lợi (công danh lợi lộc) đưa vào nơi ấm áp nhất, tốt đẹp nhất, hài hòa nhất, quý vị đã bị cuốn vào chủ nghĩa công lợi. Gia đình là nơi dạy gánh vác, gia đình là nơi dạy cảm ân, gia đình là nơi dạy nhận biết bổn phận, là nơi hiểu được phải tận bổn phận, tận đạo hiếu. Cho nên chúng ta phải có lý trí phán đoán mới có thể ngăn ngừa những tri thức không chuẩn xác trong sách vở, mới có thể ngăn ngừa trẻ nhỏ bị những thứ này ô nhiễm.
Vậy chúng ta nên học những loại sách nào? Những giáo huấn nào mới có thể chân thật xây dựng lý trí? Chúng ta nên tiến thêm một bước suy nghĩ về vấn đề này.
Có một nhà tâm lý học 40 tuổi đã viết một quyển sách, 60 tuổi lại viết một quyển sách. Các vị bằng hữu! Các vị muốn xem quyển sách nào? “Cuốn sách viết năm 60 tuổi”. Tại sao vậy? “Kinh nghiệm phong phú”. Kinh nghiệm có kinh nghiệm tốt lẫn kinh nghiệm xấu, vậy kinh nghiệm xấu phong phú cũng phải học sao?
Rất nhiều vị nói rằng: “Trí tuệ về cuộc sống của họ có thể tương đối cao”. Trong câu nói này có hai chữ mà chúng ta phải suy xét là “có thể”. Có phải là càng sống lâu thì càng có trí tuệ không? Không hẳn là vậy. Xã hội là một cái lò nhuộm lớn (lò ô nhiễm lớn).
Các vị bằng hữu! Người 20 tuổi hay người 40 tuổi tương đối đơn thuần? Đơn thuần thì gần với trí tuệ hơn hay phức tạp gần với trí tuệ hơn? Rất nhiều việc quý vị tưởng đúng mà hóa ra là sai. Quý vị cần phải rõ ràng, tường tận thì mới đặt cược đúng được. Nếu đặt cược sai thì cuộc đời e rằng không thể quay trở lại. Cho nên phải hết sức cẩn trọng, phải rất cẩn thận.
Giả như quý vị tin tưởng rằng “có thể” họ nói đúng rồi, quý vị đem cuộc đời mình giao cho họ, thậm chí đem hạnh phúc về sau của con cái giao cho họ, như vậy quá nguy hiểm. Không thể nghe một người nào đó nói rồi quý vị liền tin tưởng, bởi vì lời của họ nói vẫn không thể ấn chứng là trí tuệ, vẫn không thể ấn chứng là chân lý.
Nền văn hóa của chúng ta đã trải qua sự ấn chứng của nhân loại mấy ngàn năm, những gì nói ra đích thực đều là chân lý không hư dối. Trí tuệ của Thánh Hiền là siêu việt cả thời gian và không gian. Chúng ta xem, bốn đến năm ngàn năm trước, làm người đều phải tận hiếu; bốn đến năm ngàn năm sau, có cần phải hiếu không? Rất cần. Vì vậy siêu việt thời gian.
Chúng ta cần phải hiếu, còn người nước ngoài thì sao? Xin hỏi: Người nước ngoài nghe đến giáo dục về hiếu đạo, nội tâm của họ sẽ như thế nào? “Nhân chi sơ, tính bổn thiện” (Con người sinh ra, bản tính ban đầu vốn thiện lành), họ nghe rồi sẽ rất hoan hỉ. Chúng tôi ở Úc Châu thành lập lớp “Đệ Tử Quy”. Vì chúng ta là một đất nước lễ giáo, cho nên khách mời đều ngồi ở phía trước, chúng ta ngồi ở phía sau. Trong “Đệ Tử Quy” có rất nhiều câu Kinh văn đều căn cứ vào đức hạnh của Thánh Hiền nhân. Thí dụ nói: “Sáng phải thăm, tối phải viếng”, việc này Chu Văn Vương đã làm được; còn có “đông phải ấm, hạ phải mát”, Hoàng Hương thời Đông Hán đã làm được. Vì vậy mỗi lần giảng đến các câu Kinh văn, chúng tôi đều đem những câu chuyện này tường thuật lại. Chúng tôi ngồi ở phía sau nhìn thấy những người Úc Châu bản địa gật đầu rất nhiều lần. Chúng tôi cũng rất hiếu kỳ: Lúc họ đang gật đầu thì đang nghĩ đến việc gì? Sau khi tan lớp, chúng tôi cùng nhau ngồi lại nói chuyện, những người bạn Úc Châu liền nói: “Làm người phải nên như vậy, làm người thì phải như thế!”. Cho nên, chữ “hiếu” siêu vượt thời gian, siêu vượt không gian. Chân lý này đáng để chúng ta dùng sinh mạng ngắn ngủi này cố gắng mà truy cầu, mà thâm nhập.
Khi chúng ta thật sự có lý trí thì sẽ đưa ra chọn lựa đúng đắn. Các vị bằng hữu! Trong các chọn lựa, có một chọn lựa quan trọng nhất, đó là chọn lựa tư tưởng, chọn lựa quan niệm. Các vị bằng hữu! Tư tưởng, quan niệm hiện tại của quý vị thuộc trạng thái nào? Vì sao tư tưởng quan niệm lại quan trọng đến như vậy? Tư tưởng quyết định hành vi của chúng ta, hành vi quyết định thói quen, thói quen hình thành tính cách, tính cách quyết định vận mạng của con người. Cho nên một người có thể có hạnh phúc hay không, từ chỗ nào thì có thể thấy được? Tư tưởng!
Tôi thường hay hỏi mọi người: “Quý vị là con cháu của Viêm Hoàng phải không?”. Vì sao không có tiếng trả lời vậy? Các vị bằng hữu! Các vị không biết hiện tại mình đang ở trong “từ đường trăm họ” hay sao? Tất cả Tổ tông đang chờ đáp án của chúng ta. Họ đang sắp rơi nước mắt rồi.
Các vị là con cháu của Viêm Hoàng (Viêm Đế và Hoàng Đế) phải không? “Vâng!”. Tốt lắm! Một đứa trẻ có cha mẹ là người Trung Quốc, nếu như từ nhỏ lớn lên ở Mỹ thì sau khi lớn lên, chúng ta có thể bảo đảm máu huyết của nó nhất định là máu huyết chính thống của người Trung Quốc. Nhưng còn tư tưởng của nó thì sao? Vậy thì tư tưởng quan trọng hay huyết thống quan trọng? Huyết thống không thể ảnh hưởng đến cả đời quý vị, nhưng tư tưởng sẽ ảnh hưởng đến từng cử chỉ, lời nói của quý vị. Chúng ta làm người phải chú trọng đến thực chất, không thể xem trọng hình thức. Bây giờ chúng ta kiểm điểm lại một chút, tư tưởng của chúng ta là tư tưởng của con cháu Viêm Hoàng hay là tư tưởng của ai khác? Các vị bằng hữu! Trong lòng các vị đã có đáp án chưa?
Trong xã hội hiện nay, chúng ta thấy được rõ ràng, người với người xảy ra xung đột. Hiện tại cha con có xung đột hay không? Có! Mở tờ báo ra xem có rất nhiều tình huống cha con xung đột, anh em xung đột, rất nhiều tòa án càng xây càng lớn. Vì sao vậy? Xung đột càng ngày càng nhiều, họ không xử lý kịp, nên càng xây càng to. Tỷ lệ vợ chồng ly hôn càng ngày càng tăng cao. Người với người xung đột, đoàn thể và đoàn thể công kích lẫn nhau, phê phán lẫn nhau, xảy ra xung đột. Quốc gia với quốc gia thì sao? Hôm nay mở báo ra, nếu như quý vị không xem thấy tin tức về chiến tranh thì sẽ cảm thấy rất an ủi. Gần như mỗi ngày đều có chiến tranh xảy ra.
Các vị bằng hữu! Những xung đột này là kết quả. Mỗi ngày chúng ta nhìn thấy những kết quả này rồi than thở thì có ích lợi gì không? Không ích gì. Nếu như toàn thế giới cũng giống như một thửa ruộng, khi những cây lúa mọc lên có hình dạng xiêu vẹo, nghiêng ngả, quý vị có cần mở miệng mắng chửi những cây lúa này hay không? Mắng hết nửa ngày nó có tốt được lên hay không? Không thể tốt lên được! Có thể sau khi mắng xong, nó lập tức chết đi.
“Người giác ngộ thì sợ gieo nhân”, người giác ngộ sẽ tìm cho ra nguyên nhân, người mê hoặc chỉ biết lo sợ kết quả đó. Chúng ta lo lắng về việc sức khỏe của chúng ta không được tốt, lo lắng về sau con cái sẽ không hiếu thuận, lo lắng trước, lo lắng sau, không có chút lợi ích nào cả. Nếu chúng ta tìm ra nguyên nhân xung đột giữa người với người, giữa quốc gia với quốc gia, thì phải bắt tay từ nơi căn bản mới có thể giải quyết được vấn đề.
Căn bản chính là ở “tư tưởng”. Tư tưởng phổ biến của con người hiện nay đều là lấy mình làm trung tâm. Lấy mình làm trung tâm thì việc đầu tiên là nghĩ đến ai? Chính mình. Cho nên sẽ tổn người lợi mình. Cạnh tranh lên cao thì biến thành đấu tranh. Đấu tranh lại nâng lên cao thì chiến tranh. Chiến tranh lại nâng lên cao thì đến ngày tàn.
Các vị bằng hữu! Hiện tại nhìn thấy chiến tranh, quý vị có thể đứng ở giữa mà nói không nên đánh không? Có thể giải quyết được không? Tại vì sao có chiến tranh? Căn nguyên ở chỗ nào? Tư tưởng, thái độ của con người sẽ dẫn đến hành vi của họ. Câu “lấy mình làm trung tâm” mọi người có thể nghe không hiểu rõ. Tôi sẽ dùng một so sánh tương đối dễ hiểu hơn để các vị thấy, đó là tự tư.
Các vị bằng hữu! Hiện tại lấy được một thanh sô cô la thật ngon thì người đầu tiên quý vị nghĩ đến là ai? Vừa rồi chúng ta mới nói làm người phải thành tín. Việc thứ nhất quý vị nghĩ đến ai? Trong một lần giảng nọ, tôi có được ba đáp án. Một thanh niên khoảng 30 tuổi ngồi ở hàng ghế đầu nói: “Thì mau ăn thôi!”. Anh ấy rất thành thật. Ở hai hàng ghế sau có một phụ nữ khoảng bốn mươi mấy tuổi, cô ấy nói: “Để dành cho con ăn”. Ở hàng ghế sau có một vị trưởng bối sáu mươi – bảy mươi tuổi nói: “Dâng lên cho cha mẹ ăn trước”.
Các vị bằng hữu! Người nào có hàm dưỡng văn hóa vậy? Người ba mươi mấy tuổi, người bốn mươi mấy tuổi hay là người sáu mươi – bảy mươi tuổi? Sáu mươi – bảy mươi tuổi à? Người sáu mươi – bảy mươi tuổi có khả năng là người không biết chữ, người ba mươi mấy tuổi có thể là người tốt nghiệp đại học. Do đó, học lực càng cao không có nghĩa là họ có văn hóa, không có nghĩa là họ biết cách làm người. Tôi thường hay nói với các em học sinh: “Người tốt nghiệp đại học có văn hóa hay không?”. Chúng lập tức nói là: “Có!”. Tôi hỏi: “Bất hiếu với cha mẹ thì có văn hóa hay không?”. Chúng liền nói: “Không có!”. Tôi nói: “Tốt nghiệp đại học mà bất hiếu với cha mẹ thì có văn hóa hay không?”. Chúng không thể trả lời được, chúng đã bị tôi gạt rồi! Cho nên, nhận thức của con người bị sai lầm rồi!
Người thật sự có hàm dưỡng về văn hóa, về đạo đức thì chỉ thông qua một ý niệm của họ là chúng ta nhìn thấy rõ được. Người ba mươi mấy tuổi ý niệm đầu tiên là nghĩ đến chính mình, cho nên tự tư. Người bốn mươi mấy tuổi thì nghĩ đến con, có đúng không? Người hiện nay sẽ nói một cách khẳng khái rằng: “Đúng rồi!”. Nếu như chúng ta quay ngược về 200 năm trước thì sẽ không thể nói như vậy, chúng ta sẽ bị người ta cười, người ta cảm thấy chúng ta không có trí tuệ. Bởi vì khi quý vị cầm được món đồ ngon mà đưa cho con trước thì đã làm ra cho trẻ một tấm gương sai lầm. Chúng sẽ nghĩ đến ai là người quan trọng nhất? Chúng là người quan trọng nhất! Quý vị đã nuôi lớn lòng tự tư của chúng. Thế nhưng thanh sô cô la này nếu như mang đến cho ông bà, trẻ nhỏ ở bên cạnh xem thấy ông bà mỉm cười rất tươi, chúng sẽ rất cảm động. Quý vị đã dạy cho chúng đạo làm con rồi đấy. Từ những sự việc này, chúng ta cũng nên suy xét lại, nếu như chúng ta tự tư nhiều thì không phải là con cháu của Viêm Hoàng. Tự tư nhiều là bị ảnh hưởng của chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa công danh lợi lộc.
Các vị bằng hữu! Hiện nay người bị chủ nghĩa công danh lợi lộc ảnh hưởng chiếm con số bao nhiêu? Con số này vẫn đang không ngừng tăng lên. Có nên tiếp tục tăng thêm không? Nếu như tiếp tục tăng thêm, thì vở kịch này sẽ tiếp tục diễn ra. Có thể dừng lại không? Không thể nào. Vì vậy, phải giải quyết căn bản từ chỗ nào? Bắt đầu giải quyết từ nơi “tư tưởng” của con người. Chúng ta thường hay nói, chiến tranh có thể không xảy ra ở chỗ của tôi, tôi cũng chưa chắc là sẽ nhìn thấy tận thế. Rất nhiều người đối với ngày tận thế có cách nghĩ như thế nào? Cảm giác có thể là mấy quả bom hạt nhân phát nổ, địa cầu bị huỷ diệt thì gọi là tận thế. Kỳ thật, tục ngữ có câu rằng: “Sống không bằng chết còn đau khổ hơn”. Cuộc sống như thế nào sẽ làm cho quý vị sống không bằng chết vậy? Quý vị có kinh nghiệm này không? Xem ra thì không có. Các vị đều rất có phước báo. Rất nhiều người có con ở bên ngoài mỗi ngày làm xằng làm bậy, mỗi ngày đều lo lắng không an, chân thật là sống mà không bằng chết, rất đau khổ. Đạo đức một khi đã suy đồi thì ngày tận thế chân thật đã đến.
Ở Tứ Xuyên, Trung Quốc, có một đứa trẻ 13 tuổi nấu cơm cho cha mẹ ăn. Cha của chú ăn cơm xong liền chết ngay. Trong nhà rất nghèo, không có tiền khám nghiệm pháp y, cho nên đành đem chôn. Một thời gian sau, chú nấu cơm cho mẹ ăn, mẹ của chú ăn xong cũng chết, cũng được an táng chung với cha của chú. Chú cúng tế cho cha mẹ xong, không một chút nhẫn nại mà nhanh chóng đem cơm và thức ăn đổ vào trong thùng rác. Người thím của chú xem thấy, trong lòng khởi lên nghi hoặc: “Đứa trẻ này vì sao đối với cha mẹ một chút tâm cung kính cũng không có vậy?”. Kết quả đứa trẻ này đi đến nói với thím rằng: “Cha mẹ của con đã mua bảo hiểm phải không?”. Thím của chú nghe xong rất cảnh giác, lập tức báo cảnh sát xử lý. Kết quả đích thực là chính tay chú đã giết chết cha mẹ. Vì cái gì vậy? Tiền bảo hiểm đó chỉ có mười ngàn Nhân Dân Tệ, không nhiều, nhưng đã giết chết hai mạng người. Hơn nữa, đây không phải là mạng người thông thường, mà là cha mẹ của chú. Vì sao chú muốn lấy tiền bảo hiểm? Bởi vì chú muốn mua một cái điện thoại.
Các vị bằng hữu! Sức mạnh của dục vọng có mạnh không? Rất mạnh, khiến cho tâm trí mê muội. Chúng ta dạy con cái trưởng dưỡng dục vọng của chúng hay là trưởng dưỡng đức hạnh của chúng? Việc này có sự khác biệt rất lớn. Nếu như quý vị dạy bảo con cái để chúng hiểu được hiếu đạo, hiểu được phải làm tròn bổn phận, thì việc chúng đi học là trách nhiệm của chúng, chúng sẽ đi học với cảm giác rằng để cho cha mẹ không lo lắng. Đó là nuôi lớn đức hạnh của chúng. Nếu như chúng đi học mà quý vị nói: “Hôm nay con đi thi đứng ba hạng đầu thì cha sẽ dẫn con đi ăn McDonald’s”. Lên cấp hai thì quý vị nói: “Thi xếp ba thứ hạng đầu thì sẽ cho con cái máy ảnh kỹ thuật số”. Khi lên đại học thì quý vị nói: “Nếu con thi đậu đại học sẽ cho con một bộ vi tính”. Chúng ta dẫn dắt con trẻ như vậy là đang nuôi lớn dục vọng của chúng. Chúng không nhìn thấy được bổn phận, cái chúng muốn là dục vọng của chúng.
Có một đứa con khi thi đậu lên cấp ba liền nói với cha mẹ của chúng: “Cha mẹ ơi, cha mẹ phải mua cho con mấy bộ quần áo hàng hiệu”. Cha mẹ chúng cảm thấy rất khó hiểu, hỏi: “Tại sao vậy?”. Chúng nói: “Bởi vì con thi đậu cấp ba rồi, cha mẹ đã tiết kiệm được rất nhiều tiền lo lót”. Bởi vì chúng đã thi đậu cấp ba nên cha mẹ không cần phải giúp chúng mua tấm bằng cấp ba, chúng cảm thấy mình rất có công lao, đã giúp cha mẹ tiết kiệm được rất nhiều tiền, vì vậy cha mẹ phải đền đáp chúng, mua cho chúng mấy bộ quần áo hàng hiệu. Cha mẹ của chúng sau khi nghe xong, trong lòng cảm thấy thế nào? Cũng giống như phản ứng của các vị đây vậy, đành lắc đầu. Thế nhưng nếu sớm biết có ngày hôm nay thì sao? Vì sao đứa trẻ lại có thái độ này? Họ đã dùng vật chất thúc đẩy chúng, dùng vật chất dạy con cái ra như vậy. Chúng đã bị vật chất hóa thì sẽ rất tự tư, tự lợi. Do đó, nếu chúng ta không muốn đạo đức suy đồi thì phải bắt đầu từ chính mình mà làm.
Rất nhiều người đều sẽ cảm thấy xã hội hiện tại đều trở nên như vậy, mình có làm thế nào cũng không có hiệu quả. Rất nhiều người đều sẽ nghĩ như vậy. Xin hỏi: Ý nghĩ của chúng ta như vậy có giúp ích gì đối với gia đình, đối với xã hội hay không? Không có. Cách nghĩ như vậy có lý trí không? Không lý trí. Chúng ta không nên xem nhẹ sức mạnh của chính mình. Tâm chân thành và đức hạnh chân thật của một người có thể làm thức tỉnh bản tính lương thiện của những người xung quanh.
Vì thế, vua Thuấn – đại Thuấn thời xưa là người rất hiếu thuận, có sự tu dưỡng rất tốt. Tuy là cha mẹ đối với ông rất tệ bạc, thế nhưng ông vẫn một lòng tận hiếu, bởi vì ông biết được “cha mẹ ghét, hiếu mới tốt”. Đối với cha mẹ không phải là giao dịch, không thể nói hôm nay cha mẹ đối xử không tốt với ta thì ta không tốt đối với họ. Chúng ta phải mỗi giờ, mỗi phút ghi nhớ ân dưỡng dục của cha mẹ, phải nên báo đáp, chứ không nên mong muốn cha mẹ phải đối tốt với chúng ta, vì hiếu thuận là bổn phận của con người. Bởi vì ông có thái độ như vậy nên lòng hiếu thảo của ông đối với cha mẹ đã khiến người cả nhà của ông thay đổi. Bởi vì ông tu thân nên có thể tề gia. Bởi vì đức hạnh của ông đã khiến cho người trong làng xóm thấy rồi đều rất cảm động, đều bằng lòng làm theo ông, thậm chí còn mong muốn làm người dân trong nước của ông, nên ông có thể tề gia, trị quốc. Vị quốc vương lúc đó là vua Nghiêu nhìn thấy rất cảm động, cảm thấy đem thiên hạ giao cho người như thế này thì nhân dân mới được hạnh phúc, nên ông tiến thêm một bước là trị quốc, bình thiên hạ.
Các vị bằng hữu! Khi chúng ta chân thật tu dưỡng thân tâm, thì có thể tạo ra sức mạnh rất lớn đối với gia đình và xã hội. Singapore có hai quốc bảo. Một người là Thủ tướng tiền nhiệm Lý Quang Diệu của họ. Ngoài ra còn có một phụ nữ tên là Hứa Triết. Bà đã 106 tuổi rồi. Bà rất có lòng thương yêu con người, cũng rất là hiếu thuận đối với cha mẹ. Một mình bà chăm sóc cho gần ba mươi người già. Những người già này đều trẻ hơn bà hai – ba mươi tuổi, họ khoảng bảy – tám mươi tuổi. Bà vẫn đi chăm sóc họ. Lòng yêu thương của bà như vậy đã cảm động người Singapore. Không chỉ cảm động người Singapore, mà còn cảm động ngàn vạn người trên toàn thế giới.
Thật ra, muốn cống hiến cho xã hội và thế giới không hề khó khăn như chúng ta tưởng tượng, chỉ cần cố gắng nâng cao sự tu dưỡng phẩm đức của chính mình. Vì vậy, lão Tổ tông dạy chúng ta thái độ đối với việc quốc gia hưng vong rất là quan trọng. Khi người có thái độ như vậy càng ngày càng nhiều, thì xã hội bắt đầu có sự thay đổi. Thay đổi từ chỗ nào vậy?
Vào thập niên 70, có một nhà triết học lớn của nước Anh là giáo sư Thang Ân Tỷ (Arnold Joseph Toynbee). Ông đã từng nói: “Muốn giải quyết vấn đề xã hội của thế kỷ 21 chỉ có hai loại học thuyết, đó là học thuyết Khổng – Mạnh và Phật pháp Đại thừa”. Lời nói này thật có đạo lý. Lời nói này không phải là do người Trung Quốc nói. Thế nhưng xin hỏi: “Học thuyết Khổng – Mạnh ở đâu?”. “Ở Trung Quốc”. Quý vị có chắc chắn không? Quý vị xem, Trung Quốc là một đất nước lễ giáo, hiện tại quý vị nhìn thấy người với người khi gặp mặt nhau có còn rất khách sáo mà cúi đầu nói “Xin chào” không? Mà điều này được nhìn thấy được ở đâu? Ở Nhật Bản, Hàn Quốc. Tại sao đáp án lại thay đổi? Tôi rất lo lắng một việc là có thể 50 năm sau, tòa án quốc tế sẽ phải đưa ra một phán quyết về việc Khổng Phu Tử là lão Tổ tông của người Hàn Quốc hay là lão Tổ tông của người Trung Quốc.
Các vị bằng hữu! Kết quả sẽ như thế nào? Vị thẩm phán sẽ nói: “Phải trọng thực chất, không trọng hình thức. Bây giờ chúng ta hãy xem người Hàn Quốc thực hiện lời giáo huấn của Khổng Lão Phu Tử hay là người Trung Quốc?”. Đến lúc đó chúng ta muốn khóc cũng không khóc được. Có câu là: “Tri sỉ cận hồ dũng” (Biết hổ thẹn là gần với dũng vậy). Chúng ta phải trân trọng việc có được Tổ tiên tốt đến như vậy, trân trọng giáo huấn của họ, phải đem tình hình cải đổi lại.
Tại vì sao Giáo sư Thang Ân Tỷ (Arnold Joseph Toynbee) nói như vậy? Năm 1988, có 75 người đoạt giải Nobel đồng đưa ra lời phát biểu ở Paris, nội dung nói rằng: “Trong thế kỷ 21, nhân loại nếu muốn tiếp tục tồn tại, thì phải quay lại hai ngàn năm trước để hấp thu trí tuệ của Khổng Lão Phu Tử”. Những người đoạt giải Nobel là những người có lai lịch như thế nào? Họ đều là những người xuất sắc nhất trong mỗi một lĩnh vực. Vì sao họ lại khác miệng đồng lời mà nhận thấy rằng các vấn đề xã hội ở tương lai nhất định phải do học thuyết Khổng – Mạnh giải quyết? Thật ra, những đạo lý này chúng ta chỉ cần bình lặng lại thì đều có thể suy nghĩ ra được.
Chúng ta cùng nhau phân tích một chút, điều cốt lõi của học thuyết Khổng – Mạnh là gì? Là “nhân ái”. Còn cốt lõi của Phật pháp Đại thừa là gì? Là “nhân từ, từ bi”. Thật ra, các Thánh Hiền của phương Tây như Thượng đế, chúa Giê Su cũng đề cập đến việc giải quyết vấn đề xã hội của thế kỷ 21, các Ngài dạy điều gì? Là “bác ái”. Tuy các Ngài đã dạy rồi, thế nhưng hiện nay vì sao chúng ta đều nếm quả ác? Bởi vì “không nghe lời người xưa, thiệt thòi ngay trước mắt”.
Khi tư tưởng và quan niệm của chúng ta hướng về giáo huấn của Thánh Hiền thì vấn đề liền bắt đầu chuyển tốt. Chúng ta thấy rằng việc giữ tâm nhân ái, biết giúp đỡ lẫn nhau, yêu thương lẫn nhau thì liền có thể tạo ra thế giới đại đồng. Các vị bằng hữu! Thế giới đại đồng không phải là treo ở trên tường cao. Chúng ta hãy cùng nhau suy xét, một người thật sự có lòng hiếu thuận, tâm hiếu đích thực có ở trong lòng, thì khi nhìn thấy cha mẹ của người khác, họ có cung kính hay không? Có. Cho nên trong “Hiếu Kinh” có nhắc đến: “Giáo dĩ hiếu, sở dĩ kính thiên hạ chi vi nhân phụ giả dã” (Dạy điều hiếu thảo, kính trọng tất cả bậc cha mẹ của người trong thiên hạ). Một người chân thật có hiếu tâm, khi đối diện với tất cả những bậc cha mẹ của người khác, họ đều sẽ cung kính.
Hãy thử nghĩ xem, quý vị có hiếu tâm, thì khi ngồi xe công cộng, nhìn thấy một cụ già đi lên, quý vị còn có thể ngồi ở chỗ đó sao? Quý vị lập tức sẽ nghĩ đến phải mau đứng dậy. Vì người đó là trưởng bối, là cha mẹ của người, họ đều rất vất vả, quý vị liền nhanh chóng nhường chỗ cho họ ngồi. Khi quý vị thấy những trưởng bối này đi trên đường, băng qua đường rất nguy hiểm, tôi tin rằng quý vị sẽ lập tức tự nhiên mà đến dìu đỡ họ. Những người có lòng hiếu thảo, có tâm nhân từ thì tự nhiên sẽ giúp đỡ người khác, thương yêu người khác. Vì thế, khi chúng ta xem trọng đức hạnh của mỗi người, xem trọng đức hạnh của trẻ nhỏ, thì toàn thể xã hội dần dần sẽ xuất hiện bầu không khí tường hòa. Ngày tận thế hay là ngày thế giới đại đồng xem ra rất phức tạp, thế nhưng quý vị phân tích chi tiết để tìm ra đầu đuôi ngọn ngành của nó, thì căn bản là ở chính ngay trong một niệm.
Hiện nay trên thị trường rất thường nói đến việc “quy hoạch đời sống”. Quý vị làm thế nào để kinh doanh cuộc đời của mình? Quý vị hy vọng con cái của mình kinh doanh cuộc đời của chúng như thế nào? Khi trẻ nhỏ tự tư, tự lợi, khi trẻ nhỏ chú trọng hưởng thụ vật chất, thì chúng sẽ đi đến đời sống như thế nào? Chúng ta cùng nhau phân tích một chút. Lúc nhỏ thì rất an vui, chúng muốn chơi thứ gì đều để cho chúng chơi, muốn ăn thứ gì thì đều cho chúng ăn, đều thuận theo cá tính của chúng mà phát triển. Đây là thuận theo cá tính nào vậy? Con người đều thích hưởng thụ, lười lao nhọc, “cẩu bất giáo, tính nãi thiên” (nếu không dạy, thì sẽ lệch khỏi thiên tính tự nhiên), rất nhiều tập tính liền lộ rõ ra.
Những bậc trưởng bối ở nước ta đối với những vấn đề này đều thấy được rất tường tận. Vì thế, khi dạy dỗ con cái họ rất chú trọng đến việc không nuôi lớn những thói quen này của trẻ nhỏ. Bởi vì nếu như chúng rất xa xỉ, rất lười biếng, không cung kính, xin hỏi cả đời chúng sẽ như thế nào? Có thể kinh doanh cuộc đời tốt đẹp không? Không thể được. Thế nhưng những thói quen này một khi đã được hình thành mà muốn chuyển đổi trợ lại thì sẽ rất khó. “Từ tiết kiệm mà thành xa xỉ thì dễ, từ xa xỉ mà thành tiết kiệm thì khó”. Quý vị làm cho chúng lúc nhỏ rất hạnh phúc an vui, muốn thứ gì có thứ đó, đến lúc chúng tiêu tiền quen rồi thì rất khó sửa.
Hiện tại những thiếu niên mười – hai mươi tuổi, vẫn chưa bước ra xã hội nhưng tiêu tiền còn nhiều hơn người kiếm được tiền nữa, thẻ tín dụng làm đến mấy cái. Việc này tôi không có kinh nghiệm, quý vị hãy cho tôi một số thông tin. Chúng có đến mấy cái thẻ, thẻ này xài hết rồi thì đi làm thẻ khác.
Người trước đây cảm thấy thiếu tiền người ta là việc rất xấu hổ, nhưng thanh niên hiện nay thì nghĩ hết mọi cách để xài trước rồi tính sau. Cho nên rất nhiều người trẻ tuổi vẫn chưa bước vào xã hội mà đã đem tín dụng xã hội của chúng phá hoại, làm hỏng hết rồi. Chúng rất xa xỉ, cả đời trở thành nô lệ của vật chất. Các vị làm sao mà biết vậy? Ồ! Các vị thật có trí tuệ. Mục tiêu nỗ lực của chúng không phải là vì để hiếu thuận cha mẹ, không phải vì để chăm sóc vợ con, mà là muốn thỏa mãn dục vọng vật chất của chúng.
Thật ra, số tiền mà con người dùng vào việc cơm áo trong một ngày có nhiều hay không? Không nhiều lắm. Thế nhưng chỉ cần tiêm nhiễm phải thói quen hoang phí thì sẽ không cưỡng lại được sự mê hoặc. Bởi vì phải trả nợ, nên chúng cần phải rất nỗ lực, phải đi đánh bại người khác, trong công việc có thể là sẽ tổn người để lợi mình. Cho nên, chúng đều cảm thấy mọi người là kẻ địch, là đối thủ, sống như ở chiến trường vậy. Tuổi già của họ thì sao? Chúng ta đều rất ngưỡng mộ phương Tây có phúc lợi dành cho người già. Thế nhưng chúng ta cần phải hiểu rõ, những người già này ở trong đó tuy là không lo về ăn mặc, thế nhưng đời sống tinh thần của họ rất nghèo nàn. Hôm nào con cái đến thăm, họ sẽ vui mừng mấy ngày, nói với các bạn bè khác là: “Con trai tôi vẫn chưa quên tôi”. Câu nói này nghe ra có vẻ họ cảm thấy rất vui, nhưng chúng ta lại cảm thấy chua xót.
Con người chân thật có phước báo thì sẽ hưởng vào lúc nào vậy? Lúc tuổi già. Nếu như đời sống tinh thần lúc về già thiếu kém đến như thế, thì đời sống này quý vị cũng sẽ không cảm thấy hạnh phúc. Vậy nên, quy hoạch đời sống như thế nào mới chính xác?
Chúng ta cùng nhau xem: Nếu như một đứa trẻ từ nhỏ đã có lòng nhân ái, thì chúng đã và đang vì chính mình mà tích phước, bồi phước rồi. Vì vậy từ nhỏ phải tích phước, bồi phước. Lúc trẻ phải có đức hạnh, có trí tuệ. Cho nên phải tạo phước. Phước đó sẽ hưởng lúc về già, đó mới là phước chân thật.
Quý vị không nên cho rằng: “Chúng tuổi nhỏ như vậy thì có thể bồi được phước gì chứ?”. Tục ngữ thường nói: “Phước điền tâm canh” (ruộng phước do tâm cày). Một đứa trẻ từ nhỏ mỗi niệm đều vì người mà lo nghĩ, đều nghĩ thay cho người khác, thì cái tâm này của chúng đã tạo ra rất nhiều phước điền cho cuộc đời này của chúng rồi. Khi chúng có thái độ như vậy, học được cái gì chúng nhất định sẽ vì xã hội mà cống hiến, mà tạo phước, thì tuổi già chắc chắn sẽ hưởng phước.
****************
Đệ Tử Quy giảng giải– Con Đường Đạt Đến Nhân Sinh Hạnh Phúc (tập 2)
Người giảng: Thầy Thái Lễ Húc
Giám định: Lão Hòa thượng Tịnh Không
Giảng ngày: 15/02/2005
Cẩn dịch: Ban phiên dịch Tịnh Không Pháp Ngữ
Giám định phiên dịch: Vọng Tây Cư Sĩ
Biên tập: Ban biên tập Tịnh Không Pháp Ngữ
