ĐỆ TỬ QUY GIẢNG GIẢI
CON ĐƯỜNG ĐẠT ĐẾN NHÂN SINH HẠNH PHÚC
TẬP 31
4.3 Kinh văn:
“Sự phi nghi, vật khinh nặc. Cẩu khinh nặc, tiến thoái thác”.
“Việc không tốt, chớ dễ nhận. Nếu dễ nhận, tiến lui sai”.
“Việc không tốt, chớ dễ nhận”. Bây giờ hiện tượng “dễ nhận” có nhiều không? Khi một người trong lúc đang vui thì không nên tùy tiện hứa cho người khác đồ vật, vì nếu không thực hiện được sẽ mất uy tín với người khác. Khi người lớn đang vui vẻ thì con cái lập tức quan sát thái độ của người lớn để đòi thứ chúng muốn. Quý vị lập tức nói: “Được! Được!”, sau đó thì hối hận. Người lớn thường hay phạm sai lầm này.
Quý vị xem, lúc nào thì người lớn dễ dàng đồng ý với con cái nhất? “Lúc con cái thi được điểm cao”. Câu trả lời này rất đúng, rất chân thật. Khi con cái thi cử làm bài tốt, chúng có thể đòi thứ chúng thích. Cho nên con cái đi học mục đích là gì? Vô hình trung khi chúng ta hứa cho con món đồ gì là đã nuôi lớn tâm hư vinh của chúng, đã làm cho mục đích học tập của chúng bị sai lệch.
Hiện nay, học sinh tiểu học thi làm bài rất tốt thì được ăn kem. Lên học trung học cơ sở thi điểm tốt thì mua cho xe đạp. Lên trung học phổ thông thi tốt thì có thể đàm phán, chúng có thể lựa chọn: “Con muốn máy nghe nhạc mp3 hay muốn thứ gì?”. Tất cả động lực của chúng đều ở những thứ này.
Tại vì sao có rất nhiều cha mẹ bị con cái đuổi ra khỏi nhà? Bởi vì chúng cảm thấy những thứ chúng muốn quý vị đã đáp ứng đầy đủ cho chúng rồi. Vì vậy, khi thói quen đòi hỏi đồ vật được hình thành thì dục vọng của con cái sẽ mỗi ngày mỗi lớn dần lên. Ham muốn là vực thẳm. Từ nhỏ lòng ham muốn của con trẻ đã được mở ra thì có đóng lại được không? Từ cần kiệm đến xa xỉ thì dễ, nhưng từ xa xỉ trở về cần kiệm thì rất khó. Cho nên con cái đã có thói quen muốn gì được nấy rồi, nếu một ngày nào đó quý vị không đáp ứng cho chúng thì chúng sẽ như thế nào? Chúng tôi cũng nghe rất nhiều đứa con mới học trung học cơ sở đã đánh mẹ, mẹ không cho tiền thì chúng đánh. Đến lúc đó cha mẹ có kêu trời thì trời cũng không thấu, gọi đất thì đất cũng không thưa. Cha mẹ dễ nhận lời đều là do quá nuông chiều con cái.
Có một vụ án hình sự. Một thanh niên lúc còn nhỏ được cha cho rất nhiều tiền, nên thanh niên này đã có thói quen tiêu tiền. Một tháng anh ta tiêu hết một – hai chục ngàn Nhân Dân Tệ, tiêu tiền không tiếc tay. Có một hôm, cha của anh chịu không nổi, liền nói: “Cha không cho con tiền nữa”, rồi sắp xếp cho anh ta đi nhập ngũ. Sau hai năm đi làm nghĩa vụ quân sự trở về thì thói quen đó có thay đổi không? Rất khó. Thật sự khi đã nhiễm thói quen xa xỉ, ưa thích hư vinh, chỉ cần anh ta rơi vào hoàn cảnh như vậy thì sẽ không chịu nổi, còn phải cố gắng để giữ thể diện. Có câu nói rằng: “Tát cho sưng má để người ta nghĩ mình béo”. Vì vậy, sau khi đi nghĩa vụ quân sự về anh ta cũng không thay đổi gì, vẫn y như cũ. Cha của anh ấy nói thẳng với anh rằng: “Cha không cho con tiền nữa”. Cuối cùng người thanh niên này đã thuê sát thủ giết cha mẹ của mình. Trước cổng nhà, anh ta nói với tên sát thủ: “Đợi chút nữa sẽ có người cao cỡ này đi ra”. Anh ta kể đường đi nước bước rất rõ ràng. Tên sát thủ liền hỏi anh ta: “Người đó là ai vậy?”. Anh ta nói: “Là cha của tôi”. Thế là cha của anh ta bị giết. Bởi vì chìa khóa tủ tiền đang nằm trong tay của mẹ anh ta, nên anh ta cũng giết luôn người mẹ.
Chuyện giết cha giết mẹ như vậy hiện nay không còn hiếm nữa. Nguyên nhân là do đâu? Là do trọng lợi, khinh nghĩa. Cái lợi này không ngừng được nâng nên thì trở thành dục vọng, biến thành con quỷ khống chế hành vi của người đó, khiến cho họ muốn thoát ra cũng vô cùng khó khăn. Vì vậy chúng ta cần phải cẩn thận, “việc không tốt, chớ dễ nhận”, không nên trưởng dưỡng thói xa hoa cho con cái.
Có một đứa bé nhìn thấy người mẹ nấu một số món ăn nó không thích liền nổi giận không chịu ăn. Thông thường người mẹ sẽ như thế nào? Đi đến dỗ dành chúng ba bốn lần rồi còn nói: “Con ăn đi, thứ bảy này mẹ dẫn con đi ăn McDonald’s”. Nghe nói như vậy, đứa trẻ vốn không ăn miếng nào lập tức ăn ngay. Bởi vì khi chúng ta không có nguyên tắc, con cái hiểu rất rõ nội tâm của chúng ta, chúng biết chỉ cần dùng thái độ gì thì người lớn sẽ chiều theo chúng. Tình huống như vậy thật rắc rối. Cho nên khi đứa bé này không ăn cơm thì cha của nó không nói lời nào, vẫn tiếp tục ăn. Người vợ thì đến dỗ đứa con, còn người chồng vốn nhạy bén trong việc giáo dục thì lập tức dùng ánh mắt ra ám hiệu với người vợ: “Em đi đi, để đó cho anh”. Đương nhiên là không nói bằng lời, vợ chồng họ ngầm hiểu ý nhau.
Nguyên tắc giáo dục con cái nhất định phải thống nhất với nhau. Nếu không thì đứa con sẽ núp sau lưng người cha hoặc người mẹ không có nguyên tắc.
Đợi mọi người ăn cơm xong mà đứa con vẫn chưa chịu ăn, người cha nói: “Được rồi! Dọn dẹp hết đi!”. Sau khi thu dọn tất cả thì có thể đứa con vẫn còn ở đó tức tối, nhưng cứ để cho chúng tức tối. Kết quả do không ăn cơm chiều, nên nửa đêm hôm đó đứa con không ngủ được, liền thức dậy mở tủ lạnh tìm thức ăn, ăn thức ăn lạnh. Lần sau nó còn dám uy hiếp nữa không? Còn dám đòi hỏi nữa không? Không dám.
Từ các bài học trước, quý vị đã nhận thức được: “Giáo dục phải cẩn thận ngay từ lúc mới bắt đầu”. Việc này rất quan trọng. Không chỉ quan trọng với con cái, mà người lớn sống với nhau, bước đầu quý vị cũng phải cho họ biết được nguyên tắc công và tư là gì. Gọi là: “Dạy con từ thuở còn thơ, dạy vợ từ thuở bơ vơ mới về”. Cùng đạo lý như vậy, khi con dâu mới về nhà chồng không được xử sự ngang ngược, mà cần phải tìm hiểu về tình hình trong gia đình chồng, như vậy mọi người mới phối hợp tốt với nhau.
“Chớ dễ nhận”, một là do cha mẹ quá cưng chiều, hai là do không có nguyên tắc. Cha mẹ hứa cho cái gì cũng không được dựa vào ý thích, muốn cho thì cho. Sau khi hứa rồi cha mẹ lại đổi ý, không cho chúng nữa thì con cái không còn tin tưởng quý vị. Ví dụ quý vị ở đó chơi mạt chược rồi nói với con mình: “Được rồi! Con đừng có làm ồn, để chút ba mua cho con”. Như vậy thì lần sau chúng cần cái gì, chúng sẽ đợi lúc cha mẹ đang đánh mạt chược hoặc lúc cha mẹ đang bận, chúng biết lúc đó cần thứ gì thì chắc chắn sẽ được thứ đó. Như vậy thì phiền phức rồi.
Vì vậy cha mẹ cũng phải “chớ dễ nhận”, cha mẹ chớ dễ nhận lời. Tiến thêm một bước là phải dạy con cái cũng “chớ dễ nhận”.
Có một bạn nhỏ tặng cho bạn học một chiếc bút chì. Người bạn đó rất vui, sau đó gọt bút chì để viết. Ngày hôm sau, vừa đến lớp bé liền hỏi người bạn: “Mình đã cho bạn chiếc bút chì, vậy hôm nay bạn có chơi với mình không?”. Người bạn đó cũng thật thà nói: “Hôm nay mình không chơi với bạn”. “Vậy thì bạn trả chiếc bút chì đó lại cho mình đi”. Người bạn đó cũng rất thật thà, liền lấy chiếc bút chì đó trả lại. Bé liền nói: “Mình đòi chiếc bút chì chưa gọt”. Người bạn liền lấy chiếc bút chì chưa gọt ra đưa. Bé lại nói: “Không phải chiếc bút chì này, mình muốn chiếc bút chì ngày hôm qua thôi”.
Cô giáo nhìn thấy như vậy nhanh chóng bước đến, nhân cơ hội này để giáo dục. Cô nói: “Phàm nói ra, tín trước tiên. Em đã cho người khác rồi thì món đồ đó không còn là của em nữa, em không có tư cách để đòi lại. Trước khi muốn tặng đồ cho bạn thì em cần phải cân nhắc em có thực lòng muốn tặng cho bạn hay không. Hoặc là hôm nay em nhận lời với người ta, khi muốn hứa với người ta thì trước tiên em phải nghĩ đến khả năng của em có thể làm được hay không? Nếu như khả năng của em không đủ mà lại hứa với người ta, thì đến lúc đó chắc chắn em sẽ thất hứa. Hơn nữa, khi muốn hứa điều gì với người khác, ngoài việc nghĩ đến khả năng của mình, còn phải nghĩ đến điều mà em hứa với bạn bè có phù hợp với quy định của nhà trường không? Có thể nhà trường quy định không được làm điều nào đó mà em vẫn hứa với bạn bè, như vậy là không đúng”.
Hứa điều gì thì điều đó phải phù hợp với quy định của nhà trường, phù hợp với luật pháp của quốc gia. Từ những phương diện này mà suy nghĩ kỹ. Nếu là điều đúng đắn và chúng ta có đủ khả năng làm điều đó thì mới nhận lời với bạn bè. Cho nên thái độ “chớ dễ nhận” cũng là điều nên dạy cho học trò.
Bài giảng của chúng ta đã bước vào nội dung của chương thứ tư nói về chữ “tín”. Trong mối quan hệ ngũ luân đại đạo giữa người với người thì lời nói phải có chữ “tín”, đồng thời phải giữ tâm tín nghĩa, tâm đạo nghĩa, tâm ân nghĩa mà nâng đỡ, giúp đỡ lẫn nhau, như vậy thì mối quan hệ giữa người với người sẽ được hòa thuận, vui vẻ và viên mãn.
Khi nói đến chữ “tín”, chúng ta nghĩ xem trong kinh doanh có cần giữ chữ “tín” không? Cần phải không? Tuy nhiên cũng có câu nói rằng: “Không gian xảo không thể làm kinh doanh”. Trong thời đại hiện nay, có rất nhiều quan niệm tưởng đúng mà lại sai, chúng ta nhất định phải có sự phán đoán. Ví dụ có câu nói: “Người không vì mình thì trời tru đất diệt”. Câu này là do ai nói vậy? Không tìm ra ai đã nói. Xin hỏi vì sao người ta nói câu này? Vì quá tự tư, cũng rất có thể là người đó đang tìm lối thoát cho chính mình. Thái độ như vậy là không tốt!
Chúng ta xem, một câu nói có thể khiến cho người khác có quan niệm sai lầm. Cho nên chúng ta nhất định phải cẩn trọng ngôn ngữ và hành vi của mình. Khi chúng ta chưa xác định được lời nói của chúng ta là chính xác hay không thì không thể truyền đạt lung tung. “Biết chưa đúng, chớ tuyên truyền”.
Trong kinh doanh, chúng tôi có nghe một phụ huynh nói rằng: “Anh dạy con của mình thành tín như vậy, sau này chúng ra làm kinh doanh thì sẽ ra sao?”. Tôi đã nói với vị ấy rằng: “Như vậy con của anh nhất định sẽ làm Tổng giám đốc. Nếu như mọi người đều không giữ chữ tín, chỉ một mình con anh giữ chữ tín, vậy người ta sẽ hợp tác kinh doanh với ai? Đương nhiên sẽ hợp tác với người giữ chữ tín”. Do đó, câu nói “không gian xảo không thể làm kinh doanh” là sai. Họ chỉ có thể lừa người được một lần, hai lần, chứ không thể tiếp tục lừa gạt mãi được.
Có câu nói là: “Ở lâu mới biết lòng người”. Hơn nữa, khi họ dùng thủ đoạn gian trá, thì cho dù có lừa gạt người khác để làm ăn, nhưng thực ra là họ đã bị hao tổn phúc/phước báo của chính mình. Có thể họ còn rất đắc ý là: “Anh xem tôi đã kiếm được nhiều tiền như vậy!”, thực ra số tiền đó là trong mạng của họ vốn có rồi, nhưng vì họ đã dùng phương thức sai lầm nên đã khiến cho phúc phần vốn có của họ bị tổn giảm. “Tiểu nhân oan uổng làm tiểu nhân”. Vì vậy, giữa người với người cần phải giữ chữ “tín”. Trong chính phủ, trong kinh doanh, trong bất kỳ đoàn thể nào cũng phải nên giữ chữ “tín”. Đây mới là thái độ làm người đúng đắn.
“Việc không tốt, chớ dễ nhận. Nếu dễ nhận, tiến lui sai”. Chúng ta cũng đã nói, đối với những yêu cầu của con cái, yêu cầu nào hợp lý chúng ta mới nhận lời, những yêu cầu không hợp lý thì chúng ta nhất định phải giữ vững lập trường, kiên quyết từ chối. Nếu không, chúng đòi cái gì quý vị cho cái đó thì sẽ nuôi lớn tâm tham, thói quen xa xỉ, xa hoa của chúng. Như vậy thì rất nguy hại. Bởi vậy, ở điểm này chúng ta không thể “dễ nhận lời” được. Khi chúng ta phát hiện thấy con trẻ có hiện tượng “dễ nhận lời” thì chúng ta cũng phải hướng dẫn chúng và chỉ dạy chúng.
Phần trước, tôi có nói đến việc khi trẻ nhỏ nhận lời của người khác, trước tiên phải suy nghĩ mình có đủ năng lực hay không, tiếp theo phải xem điều này có phù hợp với quy định của nhà trường không, có phù hợp với quy định của pháp luật không rồi mới nhận lời. Thái độ này cần phải xây dựng cho trẻ từ khi chúng còn nhỏ thì về sau chúng mới không “dễ nhận lời”.
Chúng ta là người đã trưởng thành cũng không được nhận lời một cách tùy tiện. Cho nên khi người khác có việc cần nhờ quý vị, ví dụ như họ có một số việc gấp nhờ đến, thì quý vị cũng phải bình tĩnh để nghe cho rõ ràng sự việc. Có khi đối phương quá gấp gáp, sự gấp gáp của họ cũng khiến cho tâm của chúng ta bị rối theo, nên rất có thể chúng ta sẽ nhận lời, đến sau cùng sự việc không giống như mình đã suy nghĩ. Ví dụ như họ chỉ nói lời phiến diện còn chúng ta lại không bình tĩnh lắng nghe, rất có thể mình nhận lời rồi nhưng sau này không diễn ra như chúng ta đã dự tính thì sẽ rất khó xử. Cho nên việc gấp cũng phải từ từ giải quyết.
Đồng thời, khi người khác tìm quý vị để nhờ giúp đỡ, thậm chí là họ và quý vị cùng làm chung việc đó, quý vị cũng cần cân nhắc: Thứ nhất là năng lực của họ có đủ hay không? Thứ hai là năng lực của quý vị có đủ hay không? Sau đó xét đến tất cả các phương diện của công việc, xem nhân duyên của sự việc này đã đến lúc hay chưa. Nếu như nhân duyên chưa chín muồi mà quý vị đã khinh suất nhận lời, thì đến lúc đó quý vị làm cũng không đúng, mà không làm cũng không được. Đến lúc đó sẽ rất khó xử và có thể sẽ phát sinh hiểu lầm. Quý vị vốn là có tâm tốt, nhưng đến sau cùng thì khó mà thu dọn sự việc. Cho nên, chúng ta có lòng tốt cũng cần phải dùng lý trí để phán đoán mới được. Vì vậy, “việc không tốt, chớ dễ nhận. Nếu dễ nhận, tiến lui sai”.
“Phàm đạo tự, trọng thả thư. Vật cấp tật, vật mô hồ”.
“Phàm nói chuyện, nói trọng điểm, chớ nói nhanh, chớ mơ hồ”.
Giữa người với người khi nói chuyện đều có sự ảnh hưởng qua lại rất lớn, cho nên chúng ta cần phải học cách nói chuyện. Vậy quý vị đã học cách nói chuyện chưa? Chưa à? Quý vị có muốn lên đây thử không? Rèn luyện nhiều sẽ tốt. Cho nên cách nói chuyện phải được rèn luyện từ nhỏ. Tôi đã không được rèn luyện từ nhỏ, bởi vì lúc nhỏ tài năng của tôi khá kém cỏi, tôi chưa từng tham gia một kỳ thi diễn giảng hay cuộc thi đọc diễn cảm nào. Đối với tôi mà nói, tôi không có duyên với những việc này. Sau đó, khi tôi vào đại học thì tâm cảnh học tập của tôi mới được khai mở. Lúc đó tôi đã học được một số kiến thức về sức khỏe, tôi cảm thấy sức khỏe đối với con người rất quan trọng, cho nên tôi tìm một, hai sinh viên lớp dưới ở trong tiệm bán hồng trà gần trường học (thường là ở tiệm dưới lầu), sau đó tôi nói với họ: “Các bạn có thể đến nghe tôi nói chuyện không?”. Tôi hẹn với họ đến tiệm hồng trà và bắt đầu giảng cho họ nghe về những chủ đề: “Tầm quan trọng của dinh dưỡng đối với sức khỏe con người”, “Tầm quan trọng của sự giao tiếp đối với con người”. Tôi bắt đầu luyện tập với hai, ba người như vậy.
Sau đó tôi đến Hải Khẩu, cô giáo Dương đã nói với tôi, nếu có cơ hội thì dù chỉ có hai người, ba người nghe cũng phải giảng. Tôi đã kính cẩn vâng lời của cô, tôi đều diễn giảng như vậy liên tục một trăm lần. Sau này, khi đã giảng hơn một trăm lần thì tôi đi Thẩm Quyến. Kết quả, trong khoảng nửa năm tôi đã giảng được hai trăm, ba trăm lần. Sau đó vào tháng bảy gần đây, chúng tôi bắt đầu tổ chức những buổi diễn giảng có tính toàn quốc. Tôi cứ rèn luyện như vậy.
Việc diễn giảng cũng cần phải “không sợ khó”, giảng nhiều sẽ tự nhiên thành thục. Tuy nhiên, khi diễn giảng cũng phải xem chúng ta có cái tâm gì. Quan trọng nhất là có thể đem lại lợi ích cho người khác, nếu không sẽ trở thành: “Nói nhiều lời, không bằng ít”. Cho nên chúng tôi đã giảng giải ở khắp mọi nơi. Các thầy cô trong trung tâm của chúng tôi cũng thường xuyên cho các học sinh cơ hội lên đài diễn giảng. Việc này không chỉ rèn luyện việc diễn giảng mà còn rèn luyện oai nghi cho các em. Phải “đi thong thả, đứng thẳng ngay, chào cúi sâu, lạy cung kính”. Khi các em lên đài diễn giảng, trước tiên tự giới thiệu bản thân, sau đó phải nói về tuần vừa rồi ở nhà các em đã làm được những việc gì hiếu thuận với cha mẹ. Bởi vì khi mỗi em tự kể về những việc làm của mình thì có thể khiến cho các em học sinh khác cảm thấy “thấy người tốt, nên sửa mình”.
Quý vị bằng hữu, “Đệ Tử Quy” học ở đâu vậy? Ở ngay trong sinh hoạt của đời sống, thời thời khắc khắc đều áp dụng được. Cho nên khi các em vừa bước lên đài liền cúi người chào, sau đó mới giới thiệu về bản thân: “Em tên là …, năm nay em …. tuổi”. Lúc này quý vị có thể nhìn thấy có khi tay của các em không tự kiểm soát, sẽ quơ tới lui như thế này, còn miệng thì có khi nói không được rõ ràng. Khi các em nói chuyện không rõ ràng thì phải làm sao? Quý vị hãy cho các em thêm thời gian: “Nào! Hãy làm lại một lần nữa”, để các em luyện tập nhiều lần đến khi nào làm được mới thôi. Như vậy chúng ta sẽ rèn luyện được lòng can đảm và sự hiểu biết cho các em.
Âm điệu của lời nói phải “chớ nói nhanh, chớ mơ hồ”. Phần trước trong “Đệ Tử Quy” cũng đã nói rất nhiều đến thái độ và phương pháp khi nói chuyện. Còn câu nào khác nói về thái độ và phương pháp khi nói chuyện nữa không? “Trước người lớn, phải nói nhỏ, nhỏ không nghe, không đúng phép”. Do đó, âm lượng nên vừa phải, không nên nói quá to, cũng không nên nói quá nhỏ. Còn có câu “khi hỏi đáp, mắt nhìn thẳng”. Khi nói chuyện với người khác mắt phải nhìn vào đối phương nhằm biểu hiện sự tôn trọng. Những chi tiết nhỏ này quý vị cũng phải lưu ý, phải luyện tập. Luyện tập khoảng ba, bốn tuần thì tự nhiên sẽ đi vào nề nếp, quy củ.
Có một em học sinh nữ là người hướng nội, nhưng chúng tôi đã rèn luyện cho em. Sau đó vài tháng, em học sinh có tâm lý hướng nội này đã tham gia cuộc thi diễn giảng và còn dành được giải thưởng. Vì vậy, mẹ của em rất vui mừng. Giả như con cái của quý vị không dám nói chuyện, quý vị ở nhà cũng có thể tự mình hướng dẫn chúng được. Người cha trước tiên hãy làm mẫu rồi cùng con mình luyện tập, chúng nhất định sẽ làm rất vui vẻ. Con trẻ muốn quý vị làm trước rồi chúng mới làm theo, như vậy thì chúng mới tâm phục.
Ngoài việc huấn luyện cho các con khả năng nói chuyện, trong quá trình giao tiếp với người khác chúng ta cũng phải thường xuyên xem xét bản thân mình lúc nói chuyện có nói nhanh quá không. Nếu như nói nhanh quá, người khác nghe sẽ rất vất vả. Nếu như họ lại bị bệnh tim thì sẽ khá nguy hiểm. Có rất nhiều người nói là: “Tôi đã nói chậm lắm rồi đấy!”. Nói như vậy có được không? Không thể dùng tiêu chuẩn của chính mình mà phải dựa theo tiêu chuẩn “người khác có thể tiếp thu được hay không?”. Hơn nữa, mục đích của cuộc nói chuyện đương nhiên là để cho người khác nghe, không phải để cho mình nói.
Ví dụ như chúng ta nói chuyện qua điện thoại với đồng nghiệp, với cấp trên, có thể đang bàn đến một vài chuyện công, cấp trên yêu cầu chúng ta xử lý việc gì đó mà cấp trên nói chuyện quá nhanh, quý vị nghe không rõ, lúc đó chúng ta nên làm thế nào? Nếu như chúng ta và cấp trên chưa thân lắm thì không nên trực tiếp nói thẳng là: “Sao ông nói nhanh quá vậy!”. Chúng ta có thể lùi một bước nói với cấp trên là: “Xin hỏi, những điều ông vừa nói lúc nãy có phải là như vậy, như vậy không?”. Chúng ta đem lời họ vừa nói nhắc lại một lần cho họ nghe. Nếu quý vị nghe nhầm thì họ sẽ lập tức nhắc lại câu mà họ vừa nói. Nếu quý vị cứ miễn cưỡng nghe, đến lúc có sự sai lệch thì cấp trên cũng không cảm thấy là do họ nói quá nhanh, mà nhất định họ sẽ nói quý vị làm việc không tốt. Do đó, chúng ta phải hình thành một thói quen là cho dù ai giao cho ta việc gì, trước khi cúp điện thoại chúng ta phải nhắc lại một lượt cho họ nghe, như vậy mới không bị sơ sót. Nhiều khi do một câu hiểu sai mà toàn bộ sự việc phải làm lại từ đầu. Cuộc đời của con người thì “thời gian là vàng bạc”, nên chúng ta quyết không thể vì một câu nói sơ suất mà làm mất rất nhiều thời gian của người khác. Như vậy là không tốt! Cho nên chúng ta cũng phải cẩn thận khi đối xử.
Vừa rồi chúng ta có nhắc đến việc phải xác nhận lại lời nói một lần, và cũng nên để cho các con tập thói quen này ngay từ khi chúng còn nhỏ. Tin rằng ngay từ bé trẻ nhỏ đã có thói quen này thì khi thầy giáo có giao cho chúng làm việc gì chúng cũng sẽ hỏi: “Thưa thầy! Ý của thầy có phải như vậy không?”. Tôi tin rằng những thầy giáo và phụ huynh này khi thấy trẻ nhỏ biết cư xử như vậy thì nhất định họ sẽ rất vui vì thấy chúng đáng được tin cậy.
4.5 Kinh văn:
“Kiến nhân thiện, tức tư tề. Tung khứ viễn, dĩ tiệm tê”.
“Thấy người tốt, nên sửa mình. Dù còn xa, cũng dần kịp”.
“Thấy người tốt, nên sửa mình”. Khi nhìn thấy những việc thiện chúng ta phải chủ động học tập, thậm chí chủ động giúp đỡ. Vậy thế nào là thiện? Chúng ta cũng cần phải phán đoán.
Quý vị bằng hữu! Thế nào là thiện? “Lợi ích cho người khác là thiện”. Đây là câu trả lời rất hay! Còn gì nữa không? Chúng ta cần phải có tiêu chuẩn về “thiện” thì mới phán đoán được tốt. Mấy ngày hôm nay chúng ta cùng nhau học tập, chúng ta cũng đã có một tiêu chuẩn của “thiện”, đó là “Đệ Tử Quy”. Đây chính là tiêu chuẩn. Cho nên trong sinh hoạt của chúng ta, quý vị cũng đã lĩnh hội được không thể xa lìa những lời giáo huấn trong “Đệ Tử Quy”.
Trong “Liễu Phàm Tứ Huấn”, sự phán đoán về thiện được giảng giải rất thấu triệt. Chúng ta nếu có thời gian cũng nên xem quyển sách này. Trong đó có nói đến việc đánh người, mắng người có phải là việc thiện không? Có phải không? Sao quý vị phải suy nghĩ nhiều như vậy? Đến khi có việc, quý vị ngồi đó suy nghĩ đến nửa ngày, sự việc trôi qua rồi mà vẫn chưa biết là thiện hay ác. Đánh người, mắng người có phải là thiện không? Không hẳn như vậy. Cho nên chúng ta phải xem xét từ căn bản. Bởi sự việc này có thật – có giả, có đúng – có sai, có thiên lệch – có chính đáng, có phân nửa – có trọn vẹn, có lớn – có nhỏ, có khó – có dễ, có ngay thẳng – có tà vạy. Học tập quan trọng nhất là phải có thái độ chủ động, không đợi người khác bảo. Cho nên chúng ta cũng có bài tập về nhà, đó là nghiên cứu đạo lý trong quyển sách “Liễu Phàm Tứ Huấn”. Quyển sách này sẽ giúp ích rất nhiều cho quý vị, tuyệt đối sẽ có lợi ích rất lớn đối với gia đình của quý vị. Hơn nữa, quyển sách này đã được Thiên Hoàng của Nhật Bản xem là Kinh điển quý báu để trị quốc. Do đó, đối với một đất nước mà nói, quyển sách này cũng rất có ích.
Tôi thường lấy một ví dụ: Đời người như một ván cờ, mà quy tắc để đi những nước cờ như thế nào cho tốt chính là quyển sách “Liễu Phàm Tứ Huấn” này. Làm thế nào để lập mệnh? Phương pháp và lý luận của việc lập mệnh là “mệnh do ta tạo, phúc tự mình cầu”, cả lý thuyết lẫn thực hành và rất nhiều câu chuyện ví dụ minh họa thảy đều ở bên trong cuốn sách. Khi quý vị thực sự hiểu được quy tắc, cho dù hiện tại nước cờ của quý vị không dễ đi, nhưng tôi tin rằng quý vị cũng sẽ chơi hết ván cờ của mình một cách vô cùng sinh động. Đây mới là trí tuệ và công phu trong cuộc sống.
Cuộc sống không nên mong cầu có những nước cờ tốt để đi, nước cờ tốt luôn làm cho con người cảm thấy an nhàn và bắt đầu phóng túng. Cho nên, cuộc đời một người phải đợi đến khi đóng nắp qua tài rồi mới xét đoán được tài nghệ chơi cờ của quý vị ra sao, trí tuệ nhân sinh của quý vị như thế nào.
- Thứ nhất, thiện có chân – có giả
Có rất nhiều người đọc sách đã hỏi Hòa thượng Trung Phong rằng: “Đánh người, mắng người có phải là ác không?”. Hòa thượng Trung Phong trả lời: “Không hẳn là như vậy!”. Tiếp theo họ lại hỏi: “Vậy thì cung kính với người khác, rất lễ phép có phải là thiện không?”. Hòa thượng Trung Phong lại nói: “Cũng không nhất định như vậy!”. Cho nên những vị đọc sách này đã bị lời nói của Hòa Thượng làm cho hoang mang, cũng may là những vị đọc sách này biết khiêm tốn để thỉnh giáo Hòa Thượng Trung Phong. Hòa thượng Trung Phong nói: “Nếu như họ đánh người, mắng người là vì muốn thức tỉnh người đó, một cái tát làm người khác thức tỉnh, đây làm lợi ích cho người khác, cho nên là thiện”.
Quý vị bằng hữu, cái tát đó của quý vị đưa ra phải xác định sẽ làm cho họ thức tỉnh lại. Nếu như không thể thức tỉnh họ thì không nên đánh vì như vậy sẽ kết oán thù. Cho nên học vấn thì phải học làm sao cho linh hoạt, phải xem thời cơ mà hành động. Nếu không, có thể chúng ta học được một, hai tháng có thể có rất nhiều chướng ngại thì quý vị sẽ lại nói rằng: “Lời nói của Khổng Lão Phu Tử không chính xác. Lời nói của thầy Thái không chính xác”.
Tôi có một người bạn rất thân. Lúc đó tâm tình của anh ấy không được tốt, gặp rất nhiều chuyện không thuận lợi. Anh ấy cũng đã trải qua một khoảng thời gian dài dụng tâm hành thiện, nhưng kết quả trong vận mệnh của anh ấy vẫn xuất hiện rất nhiều việc bế tắc. Hôm đó tôi nói chuyện với anh ấy, anh ấy không ngừng oán trời, trách đất, hận người cả tiếng đồng hồ. Đợi cho anh ấy nói xong thì tôi liên tiếp đáp lại anh ấy. Bởi vì rất nhiều vấn đề của anh ấy kỳ thực là do trong lúc anh ấy hành thiện vẫn còn có tâm mong cầu. Cái tâm này sẽ không còn thuần khiết, cho nên phước anh ấy có được cũng có hạn. Sau đó tôi tiến thêm một bước chỉ cho anh ấy rằng, những kết quả này là do rất nhiều cái nhân sai lầm trước đây anh đã gieo, hiện nay chúng đang từ từ xuất hiện mà thôi. Tôi nói với anh khoảng nửa tiếng đồng hồ. Anh ấy cũng không nói lại một câu nào, đầu thì cúi xuống. Sau đó anh ấy về nhà.
Sáng sớm ngày hôm sau anh ấy đã gọi điện thoại cho tôi và nói rằng anh ấy sống đã hơn ba mươi năm, nhưng đến ngày hôm qua anh mới nhận được một món quà sinh nhật có ý nghĩa nhất. Tôi ở bên đầu dây này của điện thoại cũng cảm thấy vô cùng áy náy, vì hôm qua là sinh nhật của anh ấy mà tôi còn mắng cho anh ấy một trận. Thật là không phải! Khi người bạn này cảm ơn tôi thì trong lòng tôi thật sự kính trọng anh ấy. Anh quả thật không đơn giản chút nào! Đối diện với sự phê bình nghiêm khắc như vậy mà anh còn có thể phản tỉnh kiểm điểm lại chính mình. Tôi tin rằng anh đã có thái độ như vậy thì không còn sợ gì trong cuộc sống nữa. Anh tuyệt đối có thể xoay chuyển nghịch cảnh thành thuận lợi. Người bạn này của tôi trong những kỳ thi sau đó đều rất thuận lợi. Hiện nay anh đang dạy học trong trường và dạy cũng rất tốt. Hơn nữa, anh còn đem rất nhiều kinh nghiệm học được ở lớp học bổ túc ra để giao lưu với những bạn học bổ túc ở lớp dưới, với những lớp đàn em. Do anh cống hiến vì mọi người nên phúc/phước báo đến cũng đặc biệt nhanh.
Quý vị phải xác định được rằng cái tát này phải làm cho họ thức tỉnh. Vì tôi hiểu được anh rất tin tưởng tôi, anh biết rằng tôi tuyệt đối sẽ không hại anh, tôi tuyệt đối sẽ nghĩ cho anh. Giả như tát mà không thể thức tỉnh anh được thì có thể sẽ kết oán thù, cho nên chúng ta phải suy tính cho kỹ càng.
Tiếp theo, những người đọc sách cũng nhắc đến việc lễ phép, cung kính với người khác là thiện, Hòa thượng Trung Phong liền nói: “Nếu như mục đích của họ là để thăng quan, phát tài, đều là vì tư dục của bản thân mình, thì sự lễ phép đối với người khác cũng chỉ là giả, cho nên không phải là thiện”.
Từ những lời giáo huấn của Hòa Thượng Trung Phong, chúng ta có thể hiểu được phải dựa vào đâu để phán đoán chân thiện và giả thiện? Đó là dựa vào tâm của họ. Một niệm tự tư, tự lợi thì cho dù có lễ phép đến mấy cũng là ác. Một niệm lợi ích chúng sinh thì cho dù có đánh chửi người cũng là thiện. Vì vậy, phải từ việc dụng tâm của họ để phán đoán.
- Thứ hai, thiện có đúng – có sai
Khổng Lão Phu Tử có hai học trò. Một người tên là Tử Cống và một người tên là Tử Lộ. Bởi vì Tử Cống là một thương nhân làm ăn buôn bán lớn, cho nên thường xuyên phải đi đến các nước khác để làm ăn. Nước Lỗ có một quy định pháp luật: “Hễ người nào đi đến các nước khác, thấy người dân nước Lỗ bị bắt làm nô lệ mà bỏ tiền ra chuộc về thì triều đình sẽ trả lại tiền chuộc”. Quy định này có tốt không? Rất tốt, vì nó khiến cho nhân dân trong nước yêu quý đồng bào của mình. Tử Cống cũng chuộc được người đưa về, nhưng khi quan phủ trả lại tiền chuộc, bởi ông có quá nhiều tiền nên ông nói: “Không cần đâu!” và không nhận tiền. Khi tin tức này loan truyền ra ngoài, mọi người nghe xong đều nói: “Ồ! Tử Cống thật là thanh cao! Quý vị xem, ngay cả tiền mà ông ấy cũng không nhận”.
Sự việc này đến tai Khổng Lão Phu Tử thì Khổng Lão Phu Tử nói với Tử Cống rằng: “Trò làm như vậy là không được!”. Tại sao cách nhìn của Khổng Tử lại khác với cách nhìn của những người dân khác? Khổng Tử liền phân tích cho Tử Cống nghe: “Nước Lỗ chúng ta hiện nay người nghèo chiếm đại đa số, còn người giàu chỉ chiếm một con số rất ít. Nếu như hôm nay trò chuộc người mà không lấy tiền chuộc thì khi những người nghèo khó đến các nước khác, nhìn thấy người nước mình bị làm nô lệ họ sẽ nghĩ: Tử Cống không lấy tiền chuộc, nếu mình chuộc người về mà lấy tiền thì hình như mình đã kém anh ấy một bậc, nhưng nếu mình không lấy tiền thì cuộc sống của mình sẽ rất khó khăn”. Cho nên khi cứu người họ sẽ phải đắn đo, lưỡng lự. Nếu như trong một trăm người, có một người chỉ vì lưỡng lự mà không chuộc người về vì người đó có thể còn có gia đình, có vợ và con nhỏ, thì chúng ta đã có lỗi rồi. Cho nên Khổng Tử nói với Tử Cống rằng: “Trò làm như vậy sẽ xảy ra tệ nạn. Tệ nạn này sẽ có ảnh hưởng không tốt về sau, có thể có người vì điều này mà không thể trở về Tổ quốc của mình”.
Ngoài ra, còn có một câu chuyện về Tử Lộ. Có một hôm, Tử Lộ đi trên đường nhìn thấy một người rơi xuống nước sắp bị chết đuối. Tử Lộ rất là nghĩa hiệp, lập tức nhảy xuống nước cứu người đó lên. Người này suýt chút nữa thì chết đuối cho nên rất là cảm kích Tử Lộ, vui vui mừng mừng dắt con bò đến tặng cho Tử Lộ rồi nói: “Xin tặng cho ông con bò này!”. Tử Lộ cũng rất hoan hỷ nhận bò rồi dắt đi. Những người thông thường khác cảm thấy Tử Cống không nhận tiền chuộc là tốt, còn Tử Lộ làm việc tốt mà lại nhận bò thì dường như là kém hơn Tử Cống một bậc. Nhưng Khổng Tử khi gặp Tử Lộ thì liền nói với Tử Lộ rằng: “Trò làm như vậy là đúng, sau này nhất định sẽ có rất nhiều người nhìn thấy người khác gặp nguy hiểm sẽ hăng hái cứu giúp, bởi vì họ sẽ lĩnh hội được rằng: Hành thiện sẽ có thiện báo”.
Thánh nhân suy xét vấn đề đều từ phương diện rộng lớn chứ không phải chỉ ở một điểm. Vì vậy, có những việc tưởng thiện mà không thiện, chúng ta phải nghĩ đến sự ảnh hưởng về sau của sự việc này. Ngay lúc đó thì sự việc tưởng là tốt, nhưng về sau lại có rất nhiều điều nguy hại thì không nên làm. Có những việc khi làm có thể có rất nhiều người không tán đồng, nhưng về sau lại có lợi ích cho rất nhiều người thì chúng ta phải nên làm. Đây là dựa trên mức độ ảnh hưởng của tệ nạn mà đánh giá cái “thiện”.
- Thứ ba, thiện có thiên lệch – có chính đáng
Có một vị Tể Tướng tên là Lã Văn Ý Công. Thời đó ông làm Tể Tướng nhưng sau đó lại từ quan và hồi hương. Lã Văn Ý Công nổi danh khắp cả nước và được nhân dân rất kính trọng. Trên đường về quê, ông có gặp một người uống rượu say nằm ngay giữa đường. Những người tùy tùng của ông lập tức muốn đuổi người say rượu này sang bên đường, nhưng Lã Văn Ý Công vì có lòng nhân hậu cho nên mới nói: “Chúng ta hãy đi vòng sang bên tránh đường là được. Đừng nên chấp với người không có kiến thức như vậy!”. Kết quả không bao lâu sau thì Lã Văn Ý Công nghe được tin là người nằm cản đường ông về quê năm xưa đã bị xử tử hình. Khi Lã Văn Ý Công nghe được tin này liền nghĩ lại: “Khi xưa mình đã sai khi nhường đường cho anh ta!”. Bởi người này biết rõ là có Tể Tướng đi tới, ngay đến Tể Tướng mà anh ta còn dám cản đường thì gan rất to! Tể Tướng lại còn phải tránh đường, cho nên khi gặp người khác anh ta sẽ nói: “Các người xem! Ngay Tể Tướng còn phải nhường tôi ba phần”. Cho nên anh ta không kiêng nể ai, càng ngày càng hung hăng càn quấy, vì vậy sau đó mới phạm phải tội bị xử tử hình. Qua sự việc này, Lã Văn Ý Công mới nhận ra rằng: “Nếu như ngày trước mình đưa anh ta đến quan phủ để xử phạt, thì có thể anh ta sẽ có sự cảnh tỉnh mà không đến nỗi phạm phải cái tội lớn như ngày nay!”. Cho nên ông có tâm nhân hậu là đúng, nhưng cũng vì nhân nhượng với người say rượu này mà cuối cùng lại có kết quả xấu như vậy! Tình trạng này được gọi là “thiên lệch trong chính đáng”.
Ngoài ra, còn có câu chuyện kể là có một vùng bị thiếu lương thực do hạn hán. Có rất nhiều người dân cướp bóc thực phẩm của những nhà giàu có. Những người nhà giàu này liền đi báo với quan phủ nhưng kết quả quan phủ lại mặc kệ. Những người nhà giàu này rất sợ lương thực của họ bị cướp hết, nên mới tổ chức những người nô bộc trong nhà lại và mang gậy gộc đi xử phạt những người dân đã cướp lương thực kia. Những người đi cướp lương thực sợ hãi và sau đó thì không dám làm loạn nữa. Ban đầu, những người nhà giàu nghĩ đến nguồn lương thực của chính mình, nhưng kết quả sau đó lại làm cho những người dân kia không dám làm loạn nữa, đây được gọi là “chính đáng trong thiên lệch”, vì trong lòng họ chân thật không phải vì xã hội, vì đại chúng nhưng lại có ảnh hưởng tốt đến xã hội, đến đại chúng. Như vậy, thiện cũng có chính đáng, có thiên lệch.
- Thứ tư, thiện có bán (không viên mãn) – có mãn (viên mãn).
Bán (không viên mãn) thiện và mãn (viên mãn) thiện ở bài trước chúng ta cũng có nhắc đến một cô gái chỉ cúng dường có hai đồng, nhưng kết quả lại được vị trụ trì đích thân giúp cô bái sám hồi hướng. Sau đó cô ấy được vào cung, hưởng phú quý và mang mấy nghìn lượng bạc đến cúng dường, nhưng vị trụ trì chỉ cử đồ đệ của mình ra giúp cô hồi hướng. Bởi vì hai đồng cô cúng trước đây là toàn tâm, toàn ý, cho nên đây là việc thiện viên mãn. Về sau cô gái ấy cúng dường tuy nhiều nhưng chỉ là một phần nhỏ phú quý của mình, hơn nữa tâm của cô đã không còn cung kính như lần đầu tiên đến chùa, cho nên đây chỉ là bán thiện (thiện một nửa), không viên mãn.
Tôi cũng từng xem một bài báo, có hai vợ chồng người nông dân già đã quyên góp số tiền tích góp cả đời của họ để mua một chiếc xe cứu thương đi cứu người. Hai vợ chồng cụ già này đã làm được việc thiện viên mãn, vì đã toàn tâm, toàn ý.
- Thứ năm, thiện có thiện lớn – thiện nhỏ
Có một lần Vệ Trọng Đạt đang ngủ thì bị quỷ tốt dưới âm ty dẫn đến trước mặt Diêm Vương. Vua Diêm Vương mới nói là: “Nào! Hãy đem sổ ghi chép những việc làm thiện và ác của người này ra đây cân xem bên nào nặng bên nào nhẹ”. Kết quả, những sổ ghi chép những điều ác của Vệ Trọng Đạt thì có thể chất đầy cả một gian nhà, còn sổ ghi những việc thiện thì chỉ nhỏ như một chiếc đũa. Vệ Trọng Đạt thấy vậy rất kinh ngạc, liền nói với Diêm Vương: “Tôi chưa đến bốn mươi tuổi mà sao lại có nhiều điều ác như vậy?”. Bản thân ông rất kinh ngạc. Diêm Vương liền nói với ông rằng: “Chỉ cần ngươi khởi tâm động niệm là ác, là bất thiện thì lập tức cõi âm đã ghi chép lại rồi. Mặc dù là ngươi không làm, nhưng trong ý niệm của ngươi luôn luôn là ác niệm, cho nên mới nhiều như vậy”. Tôi tin rằng Vệ Trọng Đạt nghe xong thì sau đó càng thêm cẩn thận với ý niệm của chính mình. Kết quả khi đem lên cân thì sổ ghi chép việc thiện tuy nhỏ nhưng lại nặng hơn so với tất cả những cuốn sổ ghi chép việc ác hợp lại. Do đó, bản thân Vệ Trọng Đạt cũng rất kinh ngạc, liền hỏi: “Thưa Diêm Vương, sự việc này thật ra là như thế nào?”. Diêm Vương cho mở sổ ra xem, thì ra khi xưa triều đình cho xây dựng công trình rất rầm rộ, vì sợ nhân dân sẽ rất khổ cực, phải hao tài, tốn của, có nhiều gia đình phải rơi vào cảnh vợ con ly tán bởi người chồng thường xuyên không ở nhà thì gia đình sẽ khó duy trì, cho nên Vệ Trọng Đạt đã dâng sớ can gián. Khi Vệ Trọng Đạt nghe Diêm Vương nói xong thì liền nói: “Tôi có kiến nghị việc này nhưng Hoàng Thượng không chấp nhận, như vậy sao tính là việc thiện được?”. Diêm Vương liền nói với ông: “Một niệm này của ngươi là nghĩ đến hàng nghìn, hàng vạn người dân, cho nên cái thiện này rất lớn”. Việc thiện lớn hay nhỏ quan trọng nhất là ở tâm niệm của chúng ta. Khi chúng ta hiểu được làm thế nào để phán đoán được cái “thiện” thì mới có thể: “Thấy người tốt, nên sửa mình. Dù còn xa, cũng dần kịp”.
Mười Điều Thiện Trong “Liễu Phàm Tứ Huấn”
Trong sách “Liễu Phàm Tứ Huấn” cũng đem “thiện” quy nạp thành mười điều:
• Điều thứ nhất: “Giữ lòng yêu kính”. Việc “Giữ lòng yêu kính” này nên làm thế nào để thực hiện? Trước tiên nên yêu ai, kính ai? Học “Đệ Tử Quy” có thể làm được điều này.
• Điều thứ hai: “Kính trọng người trên”. Ở nhà kính trọng cha mẹ, ở công ty kính trọng cấp trên. Ví dụ như chúng ta ở trường thì phải kính trọng hiệu trưởng, kính trọng những vị quan chức trong ngành giáo dục. Chúng ta cũng phải kính trọng người lãnh đạo trong chính phủ của chúng ta, tuyệt đối không được phê bình trắng trợn. Như thế cũng là không kính trọng đối với lãnh đạo chính phủ, là bất kính. Đây là kính trọng trưởng bối.
• Điều thứ ba: “Cùng với người làm việc thiện”. Thực ra điều này chúng ta có thể làm được một cách dễ dàng. Ví dụ quý vị đang ở trước cổng trường, nhìn thấy có một phụ huynh đang nhặt rác, chúng ta cũng có thể lập tức làm cùng với họ. Đây là “cùng với người làm việc thiện”.
• Điều thứ tư: “Khuyên người làm việc thiện”. Khuyên như thế nào? Khi còn học đại học, tôi nghe được một câu nói cảm thấy rất có đạo lý là: “Đối với người đã trưởng thành, người ta không nghe quý vị nói gì mà người ta sẽ xem quý vị làm gì”. Bởi vì người lớn thường hay cố chấp, quý vị dùng lời để nói chưa chắc đã lay chuyển được họ. Họ cần phải nhìn thấy bằng chứng thực tế. Nếu quý vị chỉ nói suông, nhất định họ sẽ nói: “Anh cũng giống tôi thôi, anh có tư cách gì để nói tôi”. Cho nên đại đa số là phải dùng hành động để khuyên, dùng cách “lập thân hành đạo” để cảm hóa.
Vào thời Tam Quốc, có một vị danh thần tên là Quản Ninh. Quản Ninh cai trị khu vực của ông cũng rất tốt. Khi đi trên đường, nếu ông nhìn thấy những việc như bò chạy lung tung, dẫm đạp vào ruộng của người ta thì ông lập tức dắt con bò này lại và đợi ở dưới bóng cây cho đến khi người chủ của con bò này đến. Khi người chủ của con bò đi đến, nhìn thấy vị quan của mình ở đó, lại nhìn thấy con bò của mình đã làm ra những việc xấu như vậy thì sẽ rất hổ thẹn. Quản Ninh có cần mắng anh ta câu nào không? Không! Nhưng tôi tin rằng người chủ này sẽ hổ thẹn đến nỗi muốn chui xuống đất cho xong. Đây là dùng đức hạnh để cảm hóa.
Thời đó, nhân dân của ông cũng thường xuyên phải đi lấy nước, bởi vì chỉ có một cái giếng cho nên thường xảy ra tranh chấp cãi cọ, xảy ra tranh cướp. Kết quả là Quản Ninh cũng không đi giáo huấn họ, mà tự mình mua rất nhiều thùng rồi sáng sớm đi lấy nước để ở đó. Những người dân này vốn là tranh nhau đi lấy nước, nhưng khi nhìn thấy vị quan của mình đã giúp mình lấy nước xong thì trong lòng cảm thấy hổ thẹn. Đây là lấy hành động của bản thân mà khuyên người khác, thức tỉnh lòng hổ thẹn của họ. Vì vậy, khuyên người khác cũng cần có trí tuệ cao độ.
****************
Đệ Tử Quy giảng giải– Con Đường Đạt Đến Nhân Sinh Hạnh Phúc (tập 31)
Người giảng: Thầy Thái Lễ Húc
Giám định: Lão Hòa thượng Tịnh Không
Giảng ngày: 15/02/2005
Cẩn dịch: Ban phiên dịch Tịnh Không Pháp Ngữ
Giám định phiên dịch: Vọng Tây Cư Sĩ
Biên tập: Ban biên tập Tịnh Không Pháp Ngữ
